Almanya’da Uzmanlık İle İlgili Merak Ettiklerimizi Dr. Tuğçe Doğan’a Sorduk.
1. Öğrenim hayatınız nasıl geçti, Türkiye’de tıp fakültesi sürecinden ve sonrasında Almanya’ya gitme sürecinden bahsedebilir misiniz?
Almanya’da doğdum büyüdüm. Üniversiteye kadar eğitimim burada geçti. 2012 yılında Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde eğitime başladım. Sakarya Tıp’ın ilk yerel öğrencilerindenim. Fakültenin kuruluşuna vesaire her şeyine şahit olduk. 30-40 kişilik küçük bir gruptuk. Kliniğe geçtikten sonra tekrardan yurt dışında 1-2 yıllığına research yaparım diye düşünmeye başlamıştım. Bildiğim yabancı dillerin de avantajının olduğunu düşündüm. Mezun olmaya yakın denklik sürecini şimdi halletmeliyim, araya vakit girerse olmaz dedim. Mezun olduktan sonra Almanya’ya dönerim diye düşündüm. 2018 yılında mezun oldum. Diplomalarımız eylül gibi gelmişti. Evrakları hazır edip Almanya’ya geldim ve buradaki denklik sürecini başlattım.
2. Tıp Fakültesi için denklik nasıl alınıyor, başvuru sürecinden ve gerekli belgelerden bahseder misiniz, sınavsız denklik alabiliyor muyuz?
Türkiye mezunları olarak Almanya’da denklik almak için 2 yol var. Birincisi sınav olmadan müfredat yoluyla eğitimimiz denk mi diye bakılıyor. İkincisi de tıbbi yeterlilik sınavına girilerek yapılabiliyor. Sınavın adı Kenntnisprüfung. İlk yol, Gutachter süreci denilen şey için müfredatın tamamını tercüme ettirmek gerekiyor. Herhangi bir şekilde eksiklik çıktığında yine sınava girmemiz gerektiği için bu yolu şahsen tercih etmedim. Hem bütün 6 yılın ders programını tercüme ettirmek maddi anlamda da çok zorlayacaktı. Ayrıca bütün evrakları beklemek 1-2 yıl kadar sürebileceği için ben de tıbbi yeterlilik sınavına girerim en azından 6 ay sınav sürecini beklerim, sınava girip o şekilde denkliği alırım diye düşündüm. Bunun için de sadece ihtiyacınız olan diploma, transkript, bir de ders saatlerini belgelemeniz lazım. Bunların hepsini derleyip tercüme ettiriyorsunuz. Belgeleri verdikten sonra sınav tarihi için belli bir süre beklemeniz gerekiyor. Benim başvurduğum eyalette 6 ila 8 ay beklemem gerekiyordu. Başvurdum ve 8 ay sonra sınava girip denkliği aldım. Bu arada tıbbi yeterlilik sınavının zorluğu değişebiliyor. Almanya federal devlet olduğu için birçok eyaletten oluşuyor ve her eyalette sınavın zorluk derecesi farklılık gösteriyor. Bu konuda Münster için olumsuz şeyler duymuştum ama ailem burada olduğu için burada başvurmak istedim. Öylesine bir denerim dedim ama çok şükür geçtim. Diğer türlü 2 kere sınavı tekrarlama hakkınız var. Yani ilkinde geçemezseniz kesinlikle başka eyaletlere başvurmanızı öneririm.
3. Almancayı hangi seviyede bilmemiz gerekiyor, tıbbi dil sınavı hakkında bilgi verebilir misiniz, bu sınava kaç giriş hakkımız var?
Tıbbi dil sınavına istediğiniz kadar girebiliyorsunuz, diğeri gibi değil. Geçene kadar deneyebilirsiniz. Almanya’ya gelebilmek ve çalışma izni alabilmek için yeterlilik olarak en az B2 isteniyor. Denklik sürecinden sonra da approbation alana kadar seviyenizi C2 seviyesine çıkarmanız gerekiyor.
4. Hiç bilmeyen biri için Almanca öğrenmek ne kadar süre alır, Tıbbi Almanca için önerebileceğiniz kaynaklar var mı?
Türkiye’den arkadaşlarla konuştum, ben burada doğup büyüdüğüm için ne kadar doğru bilgi verebilirim bilemeyeceğimden onlara danıştım. Dediklerine göre hiçbir şekilde bilmeden azmedip 6 ayda B1 B2 seviyeye çıkan arkadaşlar varmış. Ama eğer ki araya biraz vakit girerse iş uzadığı zaman 2-3 yıl kadar sürebiliyormuş. Eğer yurt dışı düşünceniz varsa bir dili gerçekten iyi bir şekilde öğrenip direkt o sınava girmenizi öneririm. Diğer türlü araya süre girdiği zaman hem dili unutuyorsunuz hem pratiğiniz gelişmiyor. Kendinize hedef belirleyip 6 ay boyunca bir dile odaklanıp o sınavı verebilirsiniz.
5. Başvuru sürecinde sizi zorlayan şeyler oldu mu, bu süreç ortalama ne kadar sürüyor?
En zorlayıcı süreç bence sabır. Kesinlikle sabır. Bir yanda mezun oluyorsunuz, tamam ben mezun oldum, doktor oldum diyorsunuz sonra buraya geliyorsunuz ve hiçbir şey kabul olmuyor. Ne denkliğiniz var ne hekimliğiniz geçerli. Bu süreç başlarda çok zorlayabilir. Kesinlikle 1-2 yıllık gibi düşünülmeli. Geldim, 6-7 ayda bunu hallederim gibi bir beklentiye girmeyin. Sonuç sizi hüsrana uğratabilir. Bu 1-2 yıllık süreçte de çok sefer evraklarınız dönecek, şu eksik bu mühür eksik olayları çok olacak. Ama şunu düşünün sonuç olarak o denkliği aldığınızda yurt dışında ikinci bir tıp fakültesinden mezun olmuş gibi olacaksınız. Elinizde elde ettiğiniz kocaman bir değer olacak. Bunun için pes etmeyin. Bir de sizden mesul olan memurlar oluyor. Bazıları bütün evrakları kabul ederken bazısıysa yok şurada kelime hatası var ben bu belgeyi kabul etmiyorum Türkiye’den tekrardan getirt diyebiliyor. Burada önemli olan yılmamanız, pes etmemeniz ve işin ardında durmanız.
6. Branş seçme süreci nasıl ilerliyor, Türkiye’deki gibi TUS benzeri bir sınav var mı?
Çok şükür yok. İstediğiniz her branşın kapısı açık. Hastanelerin sayfalarında hangi asistanlıkta açık var, tek tek sıralanıyor. Approbationu aldığınız takdirde bunlara başvurabiliyorsunuz. Başvurma sayınızda herhangi bir sınır yok. İstediğiniz her hastaneye, Almanya genelinde herhangi bir eyalete başvurabiliyorsunuz. Hastaneler sizi mülakata çağırıyor. Hospitasyon dediğimiz bir günlük çalışma imkânı sunuyor. Siz ekibi tanıyorsunuz, ekip sizi tanıyor. Uyum yakalandığı zaman o bölümde çalışabiliyorsunuz. Cerrahi branşlarda biraz daha farklı olabiliyor. Cerrahi branşlar burada çok revaçta. Daha önce cerrahi branşta staj yaptıysanız, intörnlükte cerrahi bir branş seçtiyseniz avantajlı olabilirsiniz.
7. Başvuru sürecinde hangi faktörler etkili oluyor, öğrencilik döneminde yaptığımız bilimsel araştırmaların, yayınlanmış çalışmaların katkısı oluyor mu?
Denklik süreci için tıbbi yeterlilik sınavına girecekseniz önceden yaptığınız bilimsel araştırmaların hangi fakülteden mezun olduğunuzun hiçbir katkısı yok. Denklik sınavında sadece diploma ve transkripte bakıyorlar. Mesleki olarak PhD yapacaksanız, biraz daha bilimsel çalışmak istiyorsanız fakültede yaptığınız bilimsel araştırmaları mülakatlarda sunabilirsiniz. Bunların çok güzel avantajları oluyor. Veya dediğim gibi cerrahi branşta çalışmayı düşünüyorsanız yaz tatillerinde cerrahi branşta staj yapmak, erasmusta cerrahi klinikte çalışmak yine mülakatlarda avantajlı olacaktır.
8. Almanya’da uzmanlık yapmak isteyen mezun olmuş/olacak hekimlere ne önerirsiniz, şimdiden başvurularını kolaylaştıracak neler yapabilirler?
Bazıları bir yandan TUS çalışıyor, bir yandan yurt dışı düşünüyor. Öncelikle kesinlikle bir yola odaklanmalarını öneririm. Hem daha az yıpranırlar bu süreçte hem de hedefleri doğrultusunda daha iyi çalışırlar, verimleri artar. Yapabilecekleri en güzel şey Almancayı gerçekten halletmek. Bununla birlikte mesela 4 ve 5. sınıflarda yaz tatillerinde yurt dışında stajlara gelmelerini önerebilirim. Sakarya Üniversitesi bu konuda çok uluslararası bir üniversite. Erasmus programı olsun, intörnken bir stajını tamamını Almanya’da saydırma ihtimali olsun bunların hepsini değerlendirmelerini öneririm.
9. Almanya’da aldığımız uzmanlık diğer Avrupa ülkelerinde veya Türkiye’de geçerli oluyor mu?
Benim için en önemli soru buydu. Ben şimdi Almanya’ya dönüp orada uzmanlık yaparsam geri gelebilecek miyim demiştim. O zamanlar bir belgem eksikti, Sağlık Bakanlığı’ndan almam gerekiyordu. Direkt orada birkaç kişiyle konuşmuştum. Memurlar bana hiçbir sıkıntı olmadığını, dönüşte sadece ilgili uzmanlık alanında tekrar bir sözlü sınavına tabi tutulduğunu ve bunun üzerinden denkliğimi alabileceğimi söylediler. Başka Avrupa ülkelerindeyse, her Avrupa ülkesinin kendince bir sınırı oluyor. Mesela İsveç approbationla birlikte 5 yıllık Almanya’da mesleki deneyimlik istiyor, ama Avusturya için sadece Almanya’dan approbation almamız yeterli olabiliyor.
10. Almanya’da önerebileceğiniz uzmanlık alanları nelerdir?
Burada dahili eğitim çok iyi. Cerrahide arkadaşlardan duyduğum kadarıyla biraz daha pratik eğitimleri eksik kalıyormuş. Hatta bunun için eğitim alırken Türkiye’de özel hastanelerde ameliyatlara giren, pratiklerini orada yapan arkadaşlar var. O yüzden daha çok dahili branşları önerebilirim. Ama bu tabi ki de engel değil, cerrahi branşların eğitimi de çok iyi, çok kaliteli. Gelecek arkadaşlara denklik alana kadarki süreçte çalışma izniyle sınava hazırlanmak için daha rahat branşlarda çalışmalarını tavsiye ederim. Psikiyatri, rehabilitasyon merkezleri, dahiliye olabilir. Daha rahat yerlere müracaat edip denklik sınavına bu şekilde hazırlanmalarını önerebilirim.
11. Çalışmak için hangi eyaletleri tavsiye edersiniz?
Şu an ben Kuzey Ren Vestfalya’dayım. Aslında eyaletimden memnunum, çok iyi ama denklik süreci biraz sıkıntılı. O yüzden güncel olarak en kolaylarından biri Schleswig Holstein eyaleti. Burada hem denklik sınavı çok daha rahat hem iş bulma imkânları çok daha fazla. Aynı şekilde Hessen eyaletinin de sınavı çok rahat. Ve Bavyera eyaletinin hem sınavı rahat hem de bu aralar Bavyera’da giren arkadaşlar sınav tarihi için maksimum 6 ay bekliyor. İlk 3 bunlar olabilir.
12. Almanya’daki uzmanlık eğitimi ile Türkiye’deki uzmanlık eğitiminin farkları nelerdir?
En güzeli bir kere TUS olayı yok. İstediğin uzmanlığı seçiyorsun, bakıyorsun olmuyor başka bir uzmanlığa geçiyorsun. Benim için bu çok önemliydi. Çünkü fakülte hayatı boyunca hiçbir zaman karar verememiştim. Her staj fikrim değişiyordu. O yüzden Almanya’nın en büyük avantajı istediğiniz yerde istediğiniz uzmanlık, birincisi bu. İkincisi başladığınız hastanede uzmanlığı bitirme zorunluluğu yok. Yani A noktasında başladınız diyelim, 6 ay çalıştınız hastane ortamını beğenmediniz, hastanenin eğitiminden memnun değilsiniz, başka bir hastaneye geçip orada uzmanlığınızı devam ettirebiliyorsunuz ve süre de kaybetmiyorsunuz. Önemli olan sadece bir hastanede en az 6 ay çalışmış olmak ki süreci saydırabilesiniz. Bir diğer avantajı da tamamen hastanede yapmak zorunda değilsiniz. Bazı uzmanlıklar hastanede 2 yıl gibi bir süre istiyor, onu tamamladıktan sonra muayenehanede çalışabilirsiniz. Nerde nasıl eğitim almak, hangi alanda çalışmak istiyorsanız buna göre programınızı biraz daha kendiniz belirleyebiliyorsunuz. Aile hayatı istiyorum derseniz muayenehanede çalışabilirsiniz, yok ben araştırmak istiyorum derseniz üniversite hastanesinde çalışıp bir taraftan da doktora tezinizi yazabilirsiniz. TUS’la bir yeri kazanıp başladınız ve çok hoşunuza gitmedi diyelim istifa ettiğinizde her şey boşa gitmiş oluyor. Burada kesinlikle o yok. Bir de eğitim olarak burada asistan olarak çalıştığımız zaman bizden sorumlu bir uzman doktor oluyor. Ondan eğitim alıyorsunuz. Diğer asistanlarla çok bir işiniz olmuyor. Bireysel çalışıyorsunuz. Bu çömezlik durumu, kıdem olayı vesaire olmuyor. Sen de aynı haklara sahip oluyorsun. Herkes bireysel olarak uzmanıyla çalışıyor.
13. Uzmanlığı Türkiye’den alıp Almanya’da uzman olarak çalışabilir miyiz? Yeni mezun olmuş biriyle uzman biri arasında bahsettiğimiz süreçlerle alakalı farklılık var mı?
Öncelikle bakılan denklik olup olmadığı, yani Türkiye’den geldiğiniz zaman maalesef uzmanlığınızı birincil olarak öne çıkaramıyorsunuz. Örneğin bir pediatri uzmanı Almanya’ya geldiğinde öncelikle tıbbi denkliğini alması gerekiyor, bu yüzden yeni mezunla eş durumda oluyor. Denkliği aldıktan sonra Türkiye’deki uzmanlık belgesini tercüme ettirip ,benim bildiğim kadarıyla, 1-2 yıl asistanlık yaptıktan sonra uzman sayılıyorlar.
14. Asistanlıklar ortalama kaç yıl sürüyor? Asistanlık sonrası süreç nasıl? Atanma, mecburi hizmet durumları var mı?
Burada asistanlık eğitimleri hastaneden hastaneye çok fark ediyor. Temel olarak bölebilirsek; üniversite hastaneleri var, üniversiteye bağlı eğitim araştırma hastaneleri var, özel veya kiliseye bağlı olan hastaneler var. Bunun içeriğine göre de eğitim çok fark ediyor. Küçük kilise hastanelerinde belirli branşlarda 5-6 hasta takip ediliyor, çok rahat oluyor. Yeni başlamak isteyenlere adapte olmaları için ben böyle küçük hastaneleri öneriyorum. Eğitim araştırma hastanelerinde biraz daha büyük vakalar görme ihtimaliniz artıyor ama yine her branş olmuyor. Her şeyin bir arada olduğu yer Türkiye’deki gibi üniversite hastaneleri. Almanya’da üniversite hastanelerinin sayısı daha az, güncel olarak 32 tane var diye biliyorum. Oralara girmek biraz daha zor oluyor, orada rekabet ortamı çok fazla oluyor, hocalar daha çok kendi üniversite mezunlarını alma eğiliminde oluyorlar. Buna göre eğitiminiz şekillenebiliyor. Ben şu ana kadar 2 üniversite hastanesinde çalıştım, nörolojide günlük takip ettiğim hasta sayısı 23-25 arası oluyordu. Üniversite hastanesi olduğu için iş yükünüz biraz daha fazla oluyor. Aynı zamanda bilimsel araştırma yapma zorunluluğunuz olduğu için mesaiye çok fazla kalınıyor. Ben nörolojide hiçbir zaman saat 7-8’den önce çıkmamıştım. Almanya’da dahili bilimlerde bu genellikle böyle çünkü saatlerce epikriz yazıyorsunuz. Epikriz sistemi çok iyi oturmuş durumda, bu çok fark ediyor.
Asistanlık süreci genellikle Türkiye’dekinden daha uzun. Cerrahi branşların hepsi kadın doğum dışında minimum 6-7 yıl, kadın doğum 5 yıl. Diğerleri de 7 yıla kadar varıyor. Ama en güzel avantajı asistanlığa başladığınız zaman bölüm içi geçiş yapabiliyorsunuz ve asistanlığınız süre olarak uzamıyor. Ben mesela nörolojiden anesteziye geçtiğimde nörolojiyi saydırdım ve bu şekilde asistanlık sürecimden düştü. Cerrahi branşlarda da örneğin ben KVC istiyorum ama genel cerrahiden kadro açılmış, genel cerrahiye başlıyorum. 24 ayımı tamamladıktan sonra direkt KVC’ ye geçiş yapabiliyorum. Yani asistanlar arası çok geçiş var, herkes her bölüme bir şekilde gidiyor. Önemli olan süreyi doldurmak. Bir de asistan karneleriniz oluyor, bunları tabipler birliği sayfasından herkes indirmek zorunda. Uzmanlık için belirli sayıda belirli girişimleri yapmış olmak gerekiyor. Nasıl, nerede tamamladığınız tamamen size kalıyor.
15. Asistanlık sürecinde ve sonrasında maaşlar Almanya’da rahat bir yaşam sürmeye yeter mi, uzmanlık alanları arasında maddi açıdan çok fark var mı?
Uzmanlık maaşları arasından cerrahların en iyi kazandığını biliyorum. Diğer türlü uzman olarak gayet rahat, normal standartlarda yaşayabilirsiniz. Almanya’da meslekler arasında çok büyük bir fark yok, Türkiye’deki gibi değil. Almanya’da örneğin bir öğretmenin maaşıyla bir uzman doktorun maaşı çok farklı değil. Yıllara göre biraz şekilleniyor, yani uzman olarak çalıştığınız her yıl maaşınızda artış oluyor. Ayrıca Almanya’da vergi gruplandırmaları var, bu da çok fark ediyor. Örneğin aynı seviyedeki iki asistandan biri evli ve çocuğu varsa onun eline geçecek olan net maaş diğer asistana göre çok daha fazla oluyor. Sanırım bu biraz da aile yapılanmalarına teşvik amaçlı şekillenmiş. Bunlara göre maaşlar biraz daha fark ediyor. (Mecburi hizmet olayı burada yok, istediğiniz yerde her zaman çalışabilirsiniz.)
16. Almanya sağlık sisteminden kısaca bahseder misiniz? (Hastane hizmetleri, sigorta hizmetleri, hastanenin imkanları vs.)
Aile hekimliği sistemi çok güzel oturmuş durumda. Yani ‘benim burnum akıyor, başım ağrıyor, ben bir acile gideyim’ olayı yok. Acillere olması gerektiği gibi sadece acil durumlu hastalar geliyor. Herkesin bir aile hekimi var ve bunlar için ilk olarak aile hekimine gidiliyor, ilk muayeneyi aile hekimi yapıyor. Gerekli gördüğü zaman hastaneye ve diğer branşlara yönlendiren o oluyor. Burada hastaneler dışında muayenehane sistemi de var. Örneğin KBB uzmanının, dermatoloğun bir muayenehanesi olur. Aile hekimi uygun gördüğü zaman birtakım evrak verir ve hasta onunla ilgili branşa başvurur ve muayene olur. İleri düzey tetkik isteniyorsa hastaneye yönlendirilebilir.
Diğer bir farklılık da burada Amerika’daki gibi VIP hasta olayı var. Özel hastalara sadece hocalar bakıyor, uzmanlar normal sigortalı hastalara bakıyor. Ben bu olayı biraz garipsemiştim ama Almanya’da bu sistem oturmuş durumda.
17. Hastalar ve sağlık çalışanlarıyla iletişim ilişkileri nasıl, hekime şiddet var mı?
Hekime şiddet olayı yok. Sadece bir kere acilde sözlü şiddete maruz kalmıştım, onda da hasta alkolikti ve biraz ırkçı yaklaşmıştı. Bunun dışında herhangi bir sıkıntı yaşamadım, çevremde de duymadım. Burada hakimiyet daha çok doktorda, yani hasta-hekim ilişkisi olması gerektiği gibi aslında. Hasta tamamen hekime odaklı.
18. Herhangi bir ırkçılık veya yabancılara karşı bir ön yargıyla karşılaştınız mı?
Maalesef oluyor, Almanya ırkçı insanları barındıran bir ülke, Alman milleti de genel anlamda öyle. Çoğu iyi niyetli gözükse de bir şey olduğu zaman hiç beklemediğiniz bir insan bile ırkçı bir tavır takınabiliyor. Bunun dışında başörtüsü de göze batabiliyor. Benim dedelerim Almanya’ya işçi göçüyle gelmiş ve onların gözünde siz hala işçisiniz. Hekim olarak çıktığım zaman hastalardan ‘ben sizin beni muayene etmenizi istemiyorum’ diyen olmuştu. Onun dışında kilise hastanelerine başvurmanızı tavsiye etmiyorum. Ben başvurmuştum ve bana “Başınızdakiyle çok çalışabileceğinizi düşünmüyoruz, mülakat burada sonuçlanmıştır.” denmişti. Ama bunun dışında birçok kapılar var tabi ki. Böyle bir şey yaşadım diye pes etmek yok, birçok yerde artık başörtülü hekimlik de yapılabiliyor. Aynı şekilde birçok yerde Türk uzmanlarımız, profesörlerimiz, anabilim dalı başkanlarımız da var. Irkçılık var, yok edemeyeceğiz ama çalışıp iyi yerlere geldiğimiz zaman çok ses edemiyorlar.
19. Almanya’da toplumsal ve sosyal hayat nasıl, iki ülke arasında toplumsal ve sosyal açıdan farklılık var mı?
Almanya çok sakin bir ülke. Ben 6 yıl Türkiye’de eğitim gördükten sonra Almanya’ya gelince başta sıkılıyordum. Akşam 6 olduktan sonra hiç araba sesi gelmiyor. Alman milleti çok çalışkan bir millet bu yüzden hayat erken bitiyor ama erken başlıyor. Sabah 5-6’da ormanda spor yapan insanları görürsünüz, oradan işe geçerler.
Sosyal yaşam olarak çok güzel yeşillik alanları var, spor faaliyetleri çok güzel yapılabilir. Sosyal faaliyet olarak çok fazla kurs var; yabancı dil, müzik vs. Raylı sistemi çok iyi, bu şekilde Almanya’nın her yerini gezebilirsiniz. Bir de Euro’nun değerinden ötürü alım gücünüz de fazla olduğundan çok daha rahat gezebilirsiniz.
20. Almanya’da cerrahi branşlarda uzmanlık yapmak isteyenlere önerileriniz nelerdir, kadın hastalıkları cerrahi bölümünde uzmanlık yapılabilir mi, şartlar nelerdir?
Türkiye’dekinin tam tersine burada cerrahi branşlar çok revaçta bu yüzden cerrahiye girmek gerçekten zor. Stajyerlikte, intörnlükte veya yaz tatillerinde cerrahi branşlarda staj yapmanız ve bunu da CV’nize yazmanız gerekiyor. Örneğin burada cerrahi branşta intörnlüğünüzü yaptığınız zaman çok azmedip, hocanın gözüne girip direkt asistanlık teklifi alabilirsiniz. Yani burada biraz daha bireysel azminiz öne çıkıyor. Çalıştığınız, uzmanların gözüne girdiğiniz takdirde onlar zaten direkt iş teklifiyle geliyor. Bu yüzden böyle bir şey istiyorsanız gelin, uğraşın. Siz çaba gösterdiğiniz takdirde o kapılar size açılacaktır.
Kadın doğum asistanı olan bir arkadaşım kadın doğum pratik eğitiminin biraz eksik kaldığını söylemişti. Başta bahsettiğim karnelerde belli bir sayıyı doldurmanız lazım ve o sayıyı doldurduğunuz zaman sizi ameliyata sokmayan hocalar da oluyormuş. Önemli olan sizin kendinizi iyi hissetmeniz. Baktınız o hastanede olmuyor, kadın doğumda yeterince vaka görmediğinizi düşünüyorsunuz, başka bir hastaneye geçiş yapabilirsiniz. Zaten mesleki deneyimi yaptıktan sonra her türlü kapı aralanmış oluyor.
21. Nöroloji alanında hem klinikte çalışmak hem de araştırma yapmak isteyenler için süreç nasıl ilerliyor, karanlık bir bölüm olduğu ve keşfedilmemiş birçok konusu olduğu için ileride bizi ne gibi şeyler bekler sizce?
Hem çalışmak hem de araştırma yapmak istiyorsanız kesinlikle üniversite hastanesine müracaat etmenizi öneririm ya da en azından üniversiteye bağlı hastanelerden birinde çalışın. Zaten böyle bir isteğiniz varsa mülakatlarda bunu dile getirebilirsiniz. Bu şekilde size doktora tezi imkânı sunuyorlar veya örneğin ‘MS hastalığıyla alakalı bir çalışma başlatacağız bu çalışmanın başına geçebilirsin’ tarzı imkânlar sunuyorlar. Almanya’nın üniversite hastanelerinde her alanda muazzam araştırmalar var. Yani siz yeter ki isteyin ve bunu sizden sorumlu olan hocaya dile getirin. Onlar zaten gerisini hallediyorlar, sizi bir şekilde bir araştırmaya dahil ediyorlar.
22. Sinirbilim son yıllarda oldukça parlayan bir bölüm oldu, Almanya bu anlamda dünyanın neresinde, ileride bu alanda çalışmak isteyenler için iyi bir seçenek mi?
Benim en son çalıştığım kurumda demans hastalıkları öne çıkıyordu. Burada üniversite hastanelerinin her biri farklı alanlarda spesifikleşebiliyor. Sinir bilimde demans, parkinson ya da epilepsi tarzında bir konu düşünüyorsanız her üniversite hastanesi kendi spesifik alanlarını tanıtıyor zaten. Benim verebileceğim örnekler; Bonn Üniversitesi epilepsi araştırma merkezi, Köln Üniversitesi özellikle demans araştırmalarında inanılmaz ileride, Essen Üniversitesi, benim en son çalıştığım kurum, daha çok baş ağrısı ve migren üzerine araştırmalar yapıyor ve en son stroke hastalarında farklı parametreleri deniyorlardı. Ona göre karar verip ilgili hastanelere yazabilirsiniz. Sinir bilimin kendisi bölüm olarak yine Köln Üniversitesi’nde var, orası da yurt dışından çok stajyer kabul ediyor. Ben orada staj yaparken Almanca bilmeyen 1-2 arkadaş da vardı. Yani sıfır Almancası olan arkadaşlar da rahatlıkla müracaat edebilir. Bir de sanırım bu konuda Amerika biraz daha önde. Çünkü bir arkadaş burada başlayıp yıllarca doktorasını yapıp daha sonra Amerika’ya gitmişti, daha iyi araştırma imkanları olduğu için şu an orada çalışmalar yapıyor.
23. Sakarya Tıp Fakültesi’nde alınan eğitim tıbbi yeterlilik sınavını geçmeye yeterli mi?
Sakarya Üniversitesi’nde eğitim kesinlikle denk, bu konuda herhangi bir sıkıntı yaşamadım. Ek kitaplar, dersler almadım. Bizim zamanımızda klinikte çok az kişi olduğu için klinik eğitimimiz çok iyiydi. Hocalarla birebir muhataptık, siz de hala öylesiniz muhtemelen. Sakarya’nın belki de en güzel avantajlarından biri bu. Ayrıca dedikleri gerçekten kulağımıza küpe olmuş. Sınava hazırlanırken özellikle onlara dikkat ettim ve hakikaten aynısını sormuşlardı sınavda. Kesinlikle denk. Önemli olan sizin kendinize olan güveniniz. Yani Türkiye’den mezunum Almanya’da ne yapabilirim düşüncesi olmasın. Eğitimimiz çok iyi, bu konuda herhangi bir eksiklik çekmedim. Tam aksine çalıştığım her bölümde hocaların hepsi gayet memnundu. O da gerçekten aldığım eğitimden ötürü. Hocaların emeği hakkı çoktur. Hep söylerim zaten çok şükür güzel bir yerde eğitim aldık ve bizim fakülte eğitimi de burada çalışacak kadar hatta daha fazlasını yapacak kadar yeterli.
24. Tıbbi yeterlilik sınavını açabilir misiniz?
Tıbbi yeterlik sınavı dediğimiz aslında sizin eğitiminizi gözden geçiren bir sınav. Yeterince öğrenmiş mi, doktor olacak potansiyeli var mı gibi. En önemlisi sınava kendinize güvenerek girmeniz. Hocaların karşısına bir hekim olarak çıkıyorsunuz zaten en çok dikkat ettikleri noktalardan biri bu. Sınav temel anlamıyla dahili birimlerden, cerrahi birimlerden ve üçüncü bir dersten oluşuyor. Üçüncü ders eyaletten eyalete farklılık gösteriyor. Bizim Münster‘de üçüncü dersimiz Radyoloji Farmakoloji ve Nükleer Tıp’tı. Daha önce giren arkadaşların sınavlarının değerlendirildiği siteler oluyor oradan bakabilirsiniz. Münster için konuşacak olursam dahili birimlerde hocalardan biri Nefrolog’tu, cerrahi bilimler de Genel Cerrah’tı. Üçüncü hoca olarak Farmakolog girmişti.
Tıbbi yeterlik sınavı iki aşamadan oluşuyor. Birinci aşama hocanın önünde hasta başında hasta muayenesi yapıyorsunuz. Hastanın hastalığını teşhis ediyorsunuz, tedavi önerisinde bulunuyorsunuz ve kısa bir epikriz yazıyorsunuz. Benim hastamda kardiyorenal sendrom vardı. Onun teşhisi, tedavisinde ne yaparsın, muayenesini yapabilir misin dedi hocam. Yaptım, epikrizini yazdım ve birinci aşama bitti.
İkinci aşamada üç hocanın karşısına çıkıyorsunuz. Dört kişi giriyorsunuz, dört kişi birlikte sözlü sınavı gibi düşünün. Hatta ben o sınava girdiğimde kendimi dahiliye sınavında gibi hissetmiştim. Nefrolog hocası nefrolojiden çok soru sormuştu. Bir EKG verip “EKG’de ne görüyorsun?” sonra röntgen koyup ”Röntgende ne görüyorsun?” demiştiler. Her hoca 3-5 soru soruyor. Daha sonra genel cerrahi hocası tüm cerrahi branşları sordu sağ olsun. Bir de farmakoloji hocası sorular sormuştu. O yüzden gittiğiniz eyaletler çok önemli. Sınavlarda zorluk derecesi çok fark ediyor. Ama temel olarak bilmeniz gereken dahiliye ve genel cerrahi branşları. Apendektomi’yi çok soruyorlardı, safra kesesi ameliyatı neden niçin yapılır tarzı. Aslında çok derine inmeden genel bir hakimiyet istiyorlar sizden. Yani A’dan Z’ye her şeyi bilmeniz istenmiyor, genel anlamda duruma hakimliğinize, Almancanıza bakıyorlar. Gözünüz korkmasın. TUS gibi bir şey değil, tamamen hastaya yaklaşımlı bir sınav.
Bir de burada hastada bir şey düşünüldüğü zaman direkt BT istenmiyor. Tamamen kronolojik olarak sırasına göre adım adım gitmek gerekiyor. Türkiye’de ne yazık ki malpraktis davaları çok olduğu için biraz da hekim kendini korumak adına her şeye BT ister. Fakat burada radyolog bana “Gerekli tanı koymamışsın, ben bunu çekmiyorum.” diyor. Sınavlarda istenen de belirli standartlarda belli şeyleri aşama aşama anlatmanız. Bunun için hazırlık kitapları var. Bende birçok PDF var, isterseniz ortak bir yere atabilirim bunları. Aynı şekilde sınav protokolleri dediğimiz eyaletlerin sınavlarının değerlendirildiği kaynaklar var elimde. Bunların hepsini paylaşabilirim.
25. Yurt dışından gelen doktor sayısı fazla mı? Yabancı doktorlar ikinci plana atılıyor mu?
Evet, yurt dışından çok fazla doktor geliyor. Bu hastanelere göre çok fark edebiliyor. Üniversite hastaneleri yabancı doktorları çok almıyor. Küçük hastanelerde, örneğin şu an ailemin olduğu yerde hastaneye gittiğimde Almancayı düzgün konuşabilen doktor bulamamıştım. Çok fazla doktor açığı var, özellikle küçük illerde, rehabilitasyon merkezlerinde.
26. Çalışma şartları, nöbetler, saatler ve günlük hasta sayılarından bahsedebilir misiniz?
En çok 7 nöbet tutuyorsunuz, bu her branş için geçerli. 7 nöbetin üzerinde tutarsanız hastane denetimi ceza ödemek zorunda kalıyor. Bir de en güzel şeylerden biri sanırım nöbet ertesi çalışmama olayı, yani 36 saate dönmüyorsunuz. İnsancıl şartlar altında nöbet tutup çalışıyorsunuz, en önemli olaylardan biri bu. Ben büyük bir hastanede çalıştım ama acilde hiçbir zaman aşırı yoğunluk görmedim. Ne kadar hasta takip ettiğiniz hastaneye bağlı. Büyük bir hastanede çalışıyorsanız bu 20’nin üzerinde olabilir ama zaten onu size söylüyorlar mülakatlara gittiğinizde. Eğer “Ben daha rahat çalışayım, mesaiye kalmayayım.” diyorsanız da alternatif olarak daha küçük hastanelerde çalışıp gayet rahat bir şekilde uzmanlık eğitiminizi alabilirsiniz. Diğer avantajlardan biri de eğitimimiz çok iyi. Haftalık eğitim saatlerimiz oluyor. Mesela öğleden sonra olacaksa mesaiden sayılıyor. Bireysel, kendimizi geliştirmemiz için eğitimler alacaksak bunların hepsinin masrafını hastane karşılıyor, yol parasına kadar. Eğitimlerin hepsi mesai olarak sayılıyor.
27. Yönlendirici olması açısından başvurular için takip edebileceğimiz bir internet sitesi var mı?
Örneğin Hamburg tarafından denkliği düşünüyorsanız sadece Hamburg approbation yazmanız yeterli. Zaten ilgili belediyenin sayfası ve gerekli evrakları isteyen siteler çıkıyor. İnternette türlü türlü gruplar oluyor. Ben denkliği alana kadar çok bulaşmamıştım, daha sonra neler paylaşılıyor diye gruplara girmiştim. Çok kirli bilgilerde dolaşabiliyor maalesef ya da insanlar sizi gereksiz korkutabiliyor. Bu süreci bireysel yapmanızı öneririm. Her eyaletin kendi sayfasında gerekli olan belgeler gerçekten çok basit şekilde anlatılıyor. Ki gerekli olan belgeler dediğimiz gibi üç temel belge; diploma, transkript, ders döküm notları. Daha fazlasını istemiyorlar sizden. Ama başka şeyler takip etmek isterseniz sanırım Telegram’da Approbation Almanya diye bir grup olması lazım, oraya bakabilirsiniz. Facebook’ta da benim bildiğim kadarıyla Almanya’da yaşayan Türk doktorların oluşturduğu bir grup vardı.
28. Almanya pandemi sürecini nasıl yönetti, aşılanma süreci nasıl ilerliyor?
Çok önemli bir soru aslında. Bence sınıfta kaldı. Ben sağlık çalışanı olarak hala aşı olmadım. Çok yavaş ilerliyor. Aşı dozları gelmedi, eyaletler kendi aralarında sanırım biraz kapıştı. Kendi ürettiği aşı BionTech aşısı ama bize Moderna aşısı geldi. Aşamalar çok yavaş ilerliyor çünkü Almanya aşırı bürokrat bir ülke. Zaten buraya geldiğinizde her taraftan evraklarla uğraşacaksınız. Aynı şekilde aşılarda da bunu yapıyorlar. Evraklar doldurulacak, her şey denetlenecek, o kişi bütün gün orada kalacak gibi. Pandemi konusunda da ekonomiyi etkiler diye başta karantina olayına çok girmedi. Okullar aylarca kapatılmadı ve vaka sayılarımız çok patladı. Bundan iki ay önce Covid yoğun bakımdaydım ve yoğun bakımlarımız çok fazla doluydu. Tüm ameliyatlar durdu. Koca üniversite hastanesinde hiçbir şekilde acil girişim dışında ameliyat yapılmadı. İngiltere mutasyonundan ötürü bir buçuk ay öncesine kadar yoğun bakımlar doluydu. Pandemi konusunda başta ağırdan aldı ama Almanya yoğun bakım olarak iyidir. Birçok araştırmalar devam ediyor, ortak yönler aranıyor. Yani hastane olarak iyi yönettiler ama hükümet olarak sınıfta kaldılar. Bütün iş yükü biz sağlıkçılara kaldı.